شهرستان عجبشیر در ۸۵ کیلومتری مرکز استان آذربایجان شرقی (تبریز) و در کنار دریاچه ارومیه قرار دارد. مرکز این شهرستان، شهر عجبشیر می‌باشد. جمعیت این شهرستان بر اساس آمار جمعیت که در ۱۳۹۰ جمع‌آوری شده، ۶۶٫۷۴۶ نفر می‌باشد.زبان مردمان این شهرستان ترکی آذربایجانی است و اقلیت (اغلب در بخش شیشوان) و ترکهای علوی (اغلب در روستای گل تپه و بخشی از شیراز و گوروان) در این شهرستان زندگی می‌کنند. شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته و با توجه به داده‌های باستان‌شناسی و با در نظر گرفتن این نکته که اکثر تمدن‌ها و فرهنگ‌ها در کنار رودخانه‌ها و آب بوجود آمده‌اند این شهرستان هم از این قاعده مستثنی نیست و رودخانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره‌های قبل از میلاد تا حال بوده‌است و وجود غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می‌باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده‌است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند.
علاوه بر آن وجود تپه‌ها و محوطه‌های باستانی که بر اساس داده‌های باستان‌شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می‌رسد تپه‌های گل تپه، سیچان تپه، تیکان تپه، و….
آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می‌توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در ۸ کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می‌باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده‌است (۷۵۳–۷۸۵)ق. م. این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می‌دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه می‌توان اشاره کرد.
در دوره‌های بعدی، دورهٔ تاریخی می‌توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت‌های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی می‌توان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی‌ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود.
اینها همه و همه گوشه‌ای مختصر از تاریخ این شهرستان می‌باشد. عجبشیر همزمان با شهرستان‌های زنجان و کرج به بخش تبدیل شده‌است و تا سال ۱۳۷۹ یکی از بخش‌های شهرستان مراغه محسوب می‌شده و از آن سال به بعد، به شهرستان ارتقا یافته‌است.
۱–۲. تاریخچه تشکیل اداره میراث فرهنگی در شهرستان: تا سال ۱۳۸۵ هیچ دفتر یا نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان عجب شیر وجود نداشت و مستقیماً زیر نظر اداره میراث شهرستان مراغه اداره می‌شد.
تقسیمات کشوری
در تقسیمات کشوری جدید ایران که در سال ۱۳۱۶ خورشیدی شکل گرفت، عجبشیر از دهستان‌های مراغه بود. به تصویب هیئت وزیران در ۲۰ آبان ۱۳۲۶، عجبشیر به بخش تبدیل و دهستان دیزجرود تابع آن شد. در تازه‌ترین تقسیمات کشوری شهرستان عجبشیر دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های دیزجرود غربی و خضرلو) و قلعه‌چای (شامل دهستان‌های دیزجرود شرقی و کوهستان)، دو نقطه شهری به نام‌های عجبشیر و جوان‌قلعه و ۴۹ آبادی می‌باشد.
بخش مرکزی شهرستان عجبشیر
دهستان خضرلو
دهستان دیزجرود غربی
شهر: عجبشیر
بخش قلعه‌چای
دهستان دیزجرود شرقی
دهستان کوهستان
شهر: جوان‌قلعه
موقعیت جغرافیایی
این شهرستان که در دامنه پیشکوه‌های سهند و کرانه دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است، از شمال به شهرستان آذرشهر، از شرق به شهرستان مراغه، از جنوب به شهرستان بناب و از غرب به دریاچه ارومیه محدود است.
جمعیت
بر اساس آمار جمعیت که در سال ۱۳۹۰ جمع‌آوری شده‌است، جمعیت شهرستان عجبشیر ۸۸۸۷۴ می‌باشد که ۶۶٫۲۸۰ نفر از آن در مرکز این شهرستان سکونت دارند.
مناطق دیدنی
بندر رحمانلو در حدود پنج کیلومتری غرب شهر عجبشیر یکی از مناظر زیبای این شهرستان بندر رحمانلو می‌باشد که زیبایی خاصی به این شهرستان بخشیده‌است. مسجد جامع شیرلو مربوط به دوران صفویه از دیگر آثار تاریخی این شهرستان می‌باشد. قلعه ضحاک بین دو روستای بارازلو و ینگجه از مکان‌های دیدنی شهرستان عجبشیر است. مسجد حنیفه گوراوان معروف به مسجد محمد حنفیه در روستای گوراوان، مسجد قاضی شیشوان، خانه ارغندی واقع در شیشوان، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه در ۲۸ کیلومتری شرق عجبشیر مربوط به دوره ساسانی، امامزاده سیدابوالقاسم در فاصله ۲ کیلومتری شمال عجبشیر مربوط به دوره ایلخانی از نقاط تاریخی این شهرستان محسوب می‌شود و نیز روستای سرسبز و ییلاقی هرگلان واقع در دامنه کوه سهند که هم اماکن تاریخی همچون قیزقالاسی، غارهای خمره ای و قبرستان قدیمی مین آی دوزی؛ و هم از اماکن طبیعی همچون، آبشار مرتفع و همیشه جاری شوی شوی نام برد.
وضعیت اقتصادی
شهرستان عجبشیر دارای زمین‌های حاصلخیز، پرمحصول و مستعد کشاورزی است. وجود تولیدات متنوع زراعی و باغی به ویژه سیب‌زمینی، پیاز، خربزه، سیب، گردو و بادام، وجود جمعیت دامی با ظرفیت بالا به ویژه در زمینه پرورش گاوهای دورگه، اراضی، باغات و دشت‌های وسیع باقابلیت حاصلخیزی بالا، محوریت سرمایه‌گذاری از اولویت‌های این شهرستان در بخش‌های کشاورزی، معدن و گردشگری است. این شهرستان دارای هفت معدن فعال و استخراج سه نوع ماده معدنی نمک آبی، سیلیس و گرانیت سبز می‌باشد.
آب و هوا
این شهرستان در منطقه کوهستانی واقع شده و دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد و برفی می‌باشد. ارتفاع این شهرستان از سطح آزاد دریا ۱۴۷٫۸ متر بوده و دارای زمین‌های حاصلخیز و پرمحصول و مستعد کشاورزی می‌باشد و قسمتی از اراضی در نواحی دریاچه ارومیه در منطقه شوره‌زار و پست واقع شده‌است.
منابع
درگاه آذربایجان
اطلس جامع گیتاشناسی ۹۴–۹۵. به کوشش واحد پژوهش و تایف گیتاشناسی؛ زیر نظر سعید بختیاری.
«شهرستان توریستی عجبشیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۳۰.
عجبشیر مروارید چیچست.
نبو
استان آذربایجان شرقی
مرکز
تبریز
موقعیت استان در نقشه ایران
نقشه شهرستان‌های استان
تبریز، مرکز و پرجمعیت‌ترین شهر استان
مراغه، دومین شهر پرجمعیت استان
مرند، سومین شهر پرجمعیت استان
اهر، چهارمین شهر پرجمعیت استان
میانه، پنجمین شهر پرجمعیت استان
بناب، ششمین شهر پرجمعیت استان
سهند، هفتمین شهر پرجمعیت استان
شهرستان‌ها
(و بخش‌ها)
آذرشهر (حومه، گوگان، ممقان) • اسکو (مرکزی، ایلخچی) • اهر (مرکزی، فندقلو) • بستان‌آباد (مرکزی، تیکمه‌داش) • بناب (مرکزی) • تبریز (مرکزی، باسمنج، خسروشاه) • ترکمانچای (مرکزی، صومعه) • جلفا (مرکزی، سیه‌رود) • چاراویماق (مرکزی، شادیان) • خداآفرین (مرکزی، گرمادوز، منجوان) • سراب (مرکزی، مهربان) • شبستر (مرکزی، تسوج، صوفیان) • عجبشیر (مرکزی، قلعه‌چای) • کلیبر (مرکزی، آبش‌احمد) • مراغه (مرکزی، سراجو) • مرند (مرکزی، کشکسرای، یامچی) • ملکان (مرکزی، لیلان) • میانه (مرکزی، کاغذکنان، کندوان) • ورزقان (مرکزی، خاروانا) • هریس (مرکزی، خواجه) • هشترود (مرکزی، نظرکهریزی) • هوراند (مرکزی، چهاردانگه)
شهرها
آبش‌احمد • آچاچی • آذرشهر • اربطان • آقکند • اسفهلان • اسکو • اهر • ایلخچی • باسمنج • بخشایش • بستان‌آباد • بناب • بناب مرند • تبریز • ترک • ترکمانچای • تسوج • تیکمه‌داش • تیمورلو • جلفا • جوان‌قلعه • خاروانا • خامنه • خداجو • خسروشاه • خمارلو • خواجه • خوشه‌مهر • داریان • دوزدوزان • دیزج حسین‌بیگ • زرنق • زنوز • سراب • سردرود • سهند • سیس • سیه‌رود • شبستر • شربیان • شرفخانه • شندآباد • صوفیان • عاشقلو • عجبشیر • علیشاه • قره‌آغاج • کردکندی • کشکسرای • کلوانق • کلیبر • کوزه‌کنان • گوگان • لاریجان • لاهیجان • لیلان • مبارک‌شهر • مراغه • مرند • ملکان • ممقان • مهربان • میانه • نظرکهریزی • وایقان • ورزقان • هادیشهر • هریس • هشترود • هوراند • یامچی
دهستان‌ها
(محال‌ها)
آبش‌احمد • آجی‌چای • آذغان • آغمیون • آلان برآغوش • آلمالو • ابرغان • اردلان • ارزیل • ارسی • ازومدل جنوبی • ازومدل شمالی • اسپران • اوجان شرقی • اوجان غربی • اوچ‌تپه شرقی • اوچ‌تپه غربی • اوچ‌هاچا • باروق • باویل • بدوستان شرقی • بدوستان غربی • بروانان شرقی • بروانان غربی • بروانان مرکزی • بزکش • بسطاملو • بکرآباد • بناب • بناجوی شرقی • بناجوی شمالی • بناجوی غربی • پیغان‌چایی • تازه‌کند • تیرچایی • تیمورلو • جزیره • جوشین • چاراویماق جنوب شرقی • چاراویماق جنوب غربی • چاراویماق شرقی • چاراویماق شمال شرقی • چاراویماق مرکزی • چله‌خانه • چهاردانگه جنوبی • چهاردانگه شمالی • چهرگان • حومه • خانمرود • خضرلو • داران • دستجرد • دودانگه • دولت‌آباد • دیزجرود شرقی • دیزجرود غربی • دیزمار شرقی • دیزمار غربی • دیزمار مرکزی • دیکله • ذوالبین • رازلیق • رودقات • زنوزق • سراجوی جنوبی • سراجوی شرقی • سراجوی شمالی • سراجوی غربی • سردصحرا • سلوک • سهند • سهندآباد • سیدان • سیس • سینا • شبلی • شجاع • شربیان • شورکات جنوبی • شهرک • شیخ‌درآباد • شیرامین • صایین • عباس شرقی • عباس غربی • علی‌آباد • قاضی‌جهان • قافلانکوه شرقی • قافلانکوه غربی • قبله‌داغی • قرانقو • قره‌ناز • قزل‌اوزن • قشلاق • قشلاق • قوریگل • قوری‌چای شرقی • قوری‌چای غربی • کاغذکنان شمالی • کاغذکنان مرکزی • کشکسرای • کله‌بوز شرقی • کله‌بوز غربی • کندوان • کوهسار • کوهستان • کیوان • گاودول شرقی • گاودول غربی • گاودول مرکزی • گرمادوز شرقی • گرمادوز غربی • گرمه جنوبی • گرمه شمالی • گنبر • گونی شرقی • گونی غربی • گونی مرکزی • گویجه‌بل • لاهیجان • لیلان جنوبی • لیلان شمالی • ملایعقوب • منجوان شرقی • منجوان غربی • مواضع‌خان شرقی • مواضع‌خان شمالی • مولان • مهرانرود جنوبی • مهرانرود مرکزی • مهرانرود • میدان‌چای • میشاب شمالی • میشو جنوبی • میشه‌پاره • نظرکهریزی • نقدوز • نوجه‌مهر • ورقه • ورگهان • هرزندات شرقی • هرزندات غربی • یالقوزآغاج • یکانات • ینگجه • ییلاق
جاذبه‌های گردشگری
آبشار آسیاب‌خرابه • آبشار پیربالا • آبشار سرکنددیزج • آبشار عیش‌آباد • آبشار گل‌آخور • آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری • آرامگاه شیخ محمود شبستری • ارگ علیشاه • بازار تبریز • برج خلعت‌پوشان • برج مدور • بوستان ایل‌گلی • پارک جنگلی مره خونی • پل دختر میانه • پل‌های خداآفرین • خانه مشروطه • دریاچه ارومیه • دریاچه قوریگل • رصدخانه مراغه • روستای اشتبین • روستای کندوان • روستای مجارشین • سد امند • سنگ‌نوشته رازلیق • کتیبه سقندل • غار قدمگاه • غار کبوتر • قلعه آوارسین • قلعه بابک • قلعه پشتاب • قلعه ضحاک • کاخ شهرداری تبریز • کلیسای استپانوس مقدس • کلیسای هوهانس مقدس • گنبد الله الله • گنبد سرخ • گنبد غفاریه • گنبد کبود • مسجد استاد و شاگرد • مسجد جامع تبریز • مسجد جامع سراب • مسجد جامع مرند • مسجد جامع مهرآباد • مسجد حسن پادشاه • مسجد سنگی ترک • مسجد صاحب‌الامر • مسجد کبود • معبد مهر • مقبرهالشعرا • مقبرهالعرفا • مقبرهالوزرا • موزه آذربایجان • موزه سنجش • قیزلار کورپوسی • گویجه قلعه
فهرست‌ها
حوزه‌های انتخابیه • شهرستان‌ها • بخش‌ها • شهرها • شهرک‌ها • دهستان‌ها
نمایندگان ولی فقیه در استان • استانداران
