شهرستان ایوان (به کردی : ئەیوان یا ئەیۆان)، شهرستانی در استان ایلام است که مرکز آن، شهر ایوان است و دومین شهرستان پر جمعیت استان ایلام و در شمالی ترین قسمت ایلام می باشد و از مراکز اصلی ایل کلهر است ، مردم شهرستان ایوان اکثریت به زبان کردی گویش کلهری و اقلیتی از مهاجران کرمانشاه به کردی جافی تکلم میکنند.در زمان جنگ تحمیلی مردم سومار از توابع استان کرمانشاه نیز طی احداث شهرکی به نام شهرک سوماری به شهرستان ایوان مهاجرت و الحاق شدند .مردم این شهرستان اکثریت پیرو مذهب شیعه و اقلیتی پیرو آیین یارسان و مذهب اهل سنت میباشند.
وجه تسمیه
گ. ب. آکوپف کردشناس و ایرانشناس اهل ارمنستان شوروی در مقالۀ کردان گوران، نام ایوان را به دورۀ سومر مربوط دانسته و آن را نامی ریشهدار و کهن میداند.
از نظر لغوی ایوان دارای معانی گوناگونی است مانند:صفه و طاق -خانه پیش گشاده-درگاه-طاق بلند و نشستن گاه پادشاهان میباشد.
تاریخچه
شهر تاریخی زرنه از توابع این شهرستان است. این منطقه در گذر زمان به اسامی مختلفی مشهور بودهاست. هنری راولینسون در سفرنامه خود در مورد ایوان چنین مینویسد:
«چنین به نظر میرسد که جلگه آریوخ قدیمیترین نام برای منطقه ایوان بوده تا قبل از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام آریوحان شهرت داشتهاست.»
بنیامین تودله از این منطقه به عنوان آرین[نیازمند ابهامزدایی] یاد میکند. به نظر میرسد پیش از حمله اسکندر مقدونی نام آریوخ به سبد sabad که جمع آن سبدان sabadan است تغییر نمودهاست که با پیشوند ماه و به صورت ماه سبد یا ماسبدان درآمدهاست».
این منطقه در زمان تسلط اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، یکی از مناطق ماه سبدان بوده که هنگام تسلط مسلمانان، اعراب دو کلمه ماه و سبدان را با هم ترکیب نموده و حرف «د» را به «ذ» تبدیل نموده و آن را ماسبذان نامیدند.
ابودلف در سفرنامه خود مینویسد:
«از طرز به سوی راست به ماسبذان و مهرجان قذق میروند که شامل شهرهای متعدد از جمله آریوحان است. این شهر، در دشتی میان کوههای پر از درخت واقع است و آب آن به «بندنیجین» که نام شهر امروزی مندلی در کشور عراق است، میریزد».
تنها رودخانهای که آب آن به مندلی میریزد آب رودخانه گنگیر است که از ایوان سرچشمه میگیرد. پس طبق نظر ابودلف این منطقه آریوحان نام داشتهاست.
قبل از ورود رضاخان به ایوان این شهر جوی دزد یا جودز نامیده میشد و هنگام ورود رضا خان به ایوان نام جوی زر را برای مرکز شهر انتخاب کرد و بعد به نام باغ شاه معروف گردید. آنگاه دوباره لفظ ایوان بر مرکز شهر اطلاق گردید که الآن به همین نام شناخته میشود.
تقسیمات کشوری
این شهرستان دارای دو بخش و چهار دهستان است:
بخش مرکزی شهرستان ایوان:
دهستان سراب
دهستان نبوت
شهرها: ایوان
بخش زرنه:
دهستان کلان
دهستان زرنه
شهرها: زرنه
جاذبههای گردشگری
منطقه رنو
در این شهر تپههای باستانی مربوط به دوره ساسانی مانند: تپه محمد زمان واقع در روستای نرگسی و…، قبرستان هلوچ، طاق شیرین و فرهاد، آتشکده سیاهگل و… موجود است.
از مراکز زیارتی این شهرستان به امامزاده سید عبدالله و مقبره حاجی حاضر میتوان اشاره کرد
منطقه رنو: منطقهای جنگلی میان شهرستان ایلام و شهرستان ایوان است که جاذبههای طبیعی و مکانهای تفریحی بسیاری دارد.
منطقه رنو
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان ایوان در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۰۵٫۵۴۱ نفر بودهاست.[۲]
منابع اقتصادی
صنایع و معادن
در این شهرستان معادن زغال سنگ (بیتومین)، گچ، شن و ماسه نیز بیشتر در اطراف رودخانه گنکیر وجود دارد. از مهمترین صنایع دستی در شهرستان ایوان غرب میتوان به بافت جاجیم، گلیم و گلیم نقش برجسته، فرش کرک و ابریشم، سیاه چادر، نمد مالی و… اشاره کرد. در این شهرستان جاجیم (موج) بافی نیز رواج بسیاری دارد که از آن برای زیبایی منازل و رخت خواب پیچ و… استفاده میکنند و بیشتر توسط مردان بافته میشود و مواد مصرفی آن از پشم یا کاموا است.
کشاورزی
اقتصاد ایوان مبتنی بر کشاورزی و دامداری است. آب کشاورزی از رودها و چاههای عمیق فراهم میشود و محصولات کشاورزی آن عبارتند از: گندم، جو، تره بار، ذرت، سیب زمینی، گلابی، انار، انگور، هلو، زرد آلو. از محصولات کشاورزی معروف آن می توان به گوجه خوران و انگور سیاهگل اشاره کرد.
گیاهان دارویی: در ارتفاعات و دشتهای ایوان، انواعی از گیاهان با خواص دارویی شناخته شده میرویند که میتوان به این موارد اشاره کرد: گۆله چهرمێ (بابونه)، گل گاو زبان، کاسنی، بهڕهزا (آویشن)، گایهمه (گل ماهور)، علف مار، مورت، اسپرس، سوسنبر، گۆله تیون (شقایق)، کهورک
گیاهان خوراکی: کهنگر (کنگر)، خارچگ (قارچ)، تووڵیه (پنیرک)، پاقازه (غازیاغی)، سهڵمانه (سلمه تره)، پیوشگ، شنگ، کیوز (علف چشمه)، وهنگی (گنور)، چهورگی (خردل)، ههپوولک (شیر مرغ)، ههڵهڕهزگی (تاجریزی)، دگانتێژکهره (خرفه)، چهو بازه (گاو چاق کن)، گاپهنام (گول تودری)، گێڵاخه (تره کوهی).
گیاهان معطر ادویهای: ههزوه (آویشن)، ئالت کیوه (فلفلک وحشی)، چهویر
گیاهان با موارد استفاده صنعتی: گون، شیرین بیان
مراکز آموزشی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایوان
دانشگاه پیام نور واحد ایوان
دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد ایوان
مشاهیر
خان منصور و شاکه
منبع : ویکی پدیا
منتظر حضور و نظرات شما در بازار آنلاین پله ها هستیم.
